اعتیاد در جوانان
مشکل اعتیاد به عنوان یک پدیده مهلک و مخرب که نتایجش می تواند اثرات بسیار سویی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته باشد و در هر جامعه ای مطرح است و معمولاً گروهی که در برابر این پدیده خطرناک بیش از سایر گروه ها آسیب پذیر است همانا جوانان یک جامعه می باشند.
دلایل ایجاد اعتیاد بسیار پیچیده است و از فرهنگی به فرهنگ دیگر و کشوری به کشور دیگر تفاوت می کند. آن چه که تقریباً همگانی است در بین جوانان بیشتر جوامع دیده می شود، مصرف مواد مخدر به منظور برطرف کردن حالت های ناخوشایندی مانند کسالت، اضطراب و افسردگی است.
به این نکته باید توجه داشت که احتمال دارد خود والدین نیز کم و بیش دچار یک افسردگی یا اضطراب نهفته باشند که با مکانیسم های دفاعی محیطی با آن رو به رو می گردند ولی معمولاً به نشانه های اضطراب و افسردگی در فرزندان جوان خود کمتر توجه می کنند.
در صورتی که جوانان به علت ناآگاهی به جای استفاده از مکانیسم های دفاعی موجود برای از بین بردن ناراحتی شان به دنبال یک راه حل فوری و معجزه آسا می گردند که اضطراب و یا افسردگی خود را برطرف کنند، که معمولاً در این گونه موارد به وسیله دوستان هم سن و سالشان مواد مخدر به آنان معرفی می گردد.
شایع ترین اختلالات رفتاری جوانان
به عقیده یکی از متخصصان، عادت به مصرف مواد مخدر مانند سایر عادات دیگر تکرار نمی شود مگر با انجام و تأمین نیازهای فرد. البته باید متذکر شد که فقط یک شخصیت فکری مضطرب و یا افسرده نیست که دچار اعتیاد می گردد، بلکه سایر جوانان نیز ممکن است بدین مشکل گرفتار آیند.
تحقیقات اجتماعی یونسکو نشان می دهد که رفتارهای ناشی از مصرف نا به جای داروهای اعتیادآور، مواد مخدر و الکل باعث بزهکاری جوانان، خودکشی و افسردگی که شایع ترین اختلالات رفتاری جوانان نقاط مختلف جهان بوده است، می شود. همچنین مشخص شد که بیشتر رفتارهای نابهنجار اجتماعی در میان جوانان به علت مصرف مواد مخدر و الکل بوده است.
حقیقت این است که جوانان به علت این که مانند بزرگسالان آمادگی پذیرفتن و یا مقابله با مشکلات زندگی را ندارند و برخی از مشکلات عادی برای آنان به صورت شدید و حاد جلوه و تظاهر می کند، بنابراین در برابر مشکلات و خطرات اجتماعی آسیب پذیرترند.
به ویژه در دوران بلوغ که جوانان دچار مشکلات و بحران هایی می گردند، وظیفه بزرگتران ایجاب می کند که به طور منطقی و صحیح با جوانان و مشکلاتشان رو به رو گردند.
متأسفانه عموماً بزرگتران از جمله والدین و مربیان یا اطلاع و آگاهی کمی که از تغییرات و تحولات روحی دوران بلوغ جوان دارند و یا دوران جوانی خود را با تمام بحران ها و مشکلات خاصش فراموش کرده اند، لذا به جای برخورد منطقی و اصولی با مشکل جوان، او را هدف انتقادها و ملامت های خود قرار می دهند لذا نمی توانند آن چنان که باید و شاید جوان را برای گذراندن بی خطر این دوره کمک و یاری نمایند.
در چنین مواردی است که جوان در برابر مشکلات زندگی و یا ناراحتی های ناشی از دوران بحران بلوغ و احیاناً کمبود محبت و عدم درک از طرف بزرگترها، از خانواده و اجتماع فراری شد و به دنبال یک ماده معجزه گر می باشد که ماده مخدر را می یابد.
زمانی که جوانی می بیند که دوستانش نه تنها او را ملامت نمی کنند بلکه وی را بیشتر و بهتر نیز درک می کنند، لذا هر گونه راه حلی را که آنان برای رفع مشکلش پیشنهاد کنند بدون هیچ گونه تأمل و تعللی می پذیرد و همه چیز از همین جا شروع می شود. اول یک سیگار ... سپس سیگار همراه حشیش و ... بالاخره هروئین و ...
علل اعتیاد جوانان
بر اساس تحقیقی که بر روی تعدادی از بیماران مصرف کننده مواد مخدر (حدود سه هزار نفر) در مورد علل اعتیاد در ایران انجام شده مشخص گردید که گروه سنی ۲۱ تا ۲۷ سال بالاترین رقم سنی را دارند و به طور کلی طبقه جوان بیش از طبقه میانسال و سالخورده به اعتیاد گرایش دارند.
از نظر تحصیلی، مصرف کنندگان جوان مواد مخدر، اکثراً دارای تحصیلات متوسط و ضعیف بوده اند که نتوانسته اند حداکثر استفاده از امکانات آموزشی مدرسه را بنمایند. به طور کلی درصد تحصیل کرده های عالی نسبت به سایر تحصیل کرده های مدرسه ای کمتر است.
اکثر مصرف کنندگان جوان مواد مخدر اطلاعات مربوط به مواد مخدر را از طریق دوستان خود کسب می کنند و به وسیله آنان شروع به مصرف می کنند. به نظر جوانان مصرف کننده، آموزش و آگاهی به وسیله والدین و خویشاوندان، رادیو و تلویزیون و سایر رسانه های گروهی برای پیشگیری از اعتیاد جوانان از اولویت و اهمیت بیشتری برخوردار است.
بیشتر بیماران به ویژه جوانان متعلق به خانواده هایی هستند که دارای مشکلات خانوادگی بسیارند. پاره ای از این مشکلات عبارتند از عدم روابط صحیح و سالم بین افراد خانواده، پایین بودن سطح دانش و آگاهی والدین، کمی درآمد و مشکلات فرهنگی و اجتماعی و بالاخره خانواده های از هم گسیخته. مشکلات فرزندان این گونه خانواده ها در زمینه های رشد فردی، امید به آینده، اعتماد به نفس و مسائل جسمی می باشد.
حدود سی درصد از بیماران تا دوران بلوغ تحت سرپرستی پدران خود تربیت نشده اند و اکثر پدرانشان نیز مصرف کننده مواد مخدر بوده اند. بنابراین عدم سرپرستی و اعتیاد پدر می تواند به عنوان یکی از عوامل عمده گرایش اعتیاد جوانان محسوب گردد. هروئین رایج ترین ماده مورد مصرف جوانان است.
شناخت شخصیت و طرز رفتار مصرف کنندگان مواد مخدر
بیماران وابسته به مواد مخدر از گروه های مختلف اجتماعی و اقتصادی هستند. هم افراد مرفه، هم افراد فقیر می توانند به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا کنند و معتاد شوند، یعنی هم افراد بیکار هم افرادی که جایگاه اجتماعی خوبی ندارند معتاد می شوند و هم آنانی که موقعیت اجتماعی بالایی دارند.
بنابراین افراد از هر طبقه اجتماعی و اقتصادی ممکن است به مصرف مواد مخدر معتاد شوند. افراد معتاد یعنی کسانی که به این بیماری اجتماعی مبتلا شده اند. اغلب به ارتکاب جرم می پردازند، چون برای تأمین مواد مخدر مورد نیاز خود، به پول احتیاج دارند و این پول را باید اغلب از راه نامشروع تأمین کنند و به همین علت به ارتکاب جرم روی می آورند.
بیماران مصرف کننده مواد مخدر به هیچ کس و هیچ چیز وفادار نیستند و تنها سعی آنان به دست آوردن مواد مخدر مورد نیازشان است، از هر طریقی و به هر شکلی که امکان پذیر باشد.
بیشتر لذت طلب و خشن هستند و از اطرافیان توقع زیادی دارند. از لحاظ عاطفی در برابر هیچ کس و هیچ چیز مسئولیت احساس نمی کنند و همیشه همه مردم به ویژه اطرافیان خود را مسئول رفتار خویش می دانند، همواره یک نوع مکانیسم دفاعی در برابر دیگران دارند و همیشه در حال اعتراض هستند.